Πάσχα στην Αριδαία τα παλαιότερα χρόνια και τώρα

 

Φέτος το Πάσχα είναι σχετικά αργά ημερολογιακά, στις 5 Μαΐου. Το Πάσχα στην Ορθόδοξη εκκλησία έχει οριστεί, με απόφαση της Α’ Οικουμενικής συνόδου το 325 μ.Χ., να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής Ισημερίας. Το 2025 το Πάσχα θα είναι στις 20 Απριλίου. 

Το Πάσχα ουσιαστικά ξεκινάει από την Ανάσταση του Λαζάρου και τελειώνει την Κυριακή του Θωμά. 

Σε όλη την Ελλάδα οι κάτοικοι προετοιμάζονται για τις πασχαλινές γιορτές αφού το Πάσχα μαζί με τα Χριστούγεννα και το Δεκαπενταύγουστο αποτελούν τις μεγαλύτερες γιορτές της πίστης τους.

Υπάρχει ποικιλία τοπικών εθίμων, τα οποία  τηρούνται σχεδόν σε όλα τα μέρη της Ελλάδας.

Στην Αριδαία τα παλιά χρόνια η Πασχαλιά (όπως την έλεγαν τότε οι μεγαλύτεροι) ήταν μια ξεχωριστή γιορτή που για τα παιδιά συνδεόταν με το τέλος της νηστείας, τα καινούργια ρούχα και παπούτσια (τότε τα παιδιά δεν είχαν πολλά ρούχα όπως τώρα και ήταν χειροποίητα)  και τον εκκλησιασμό. 

Το Σάββατο του Λαζάρου οι κάτοικοι πήγαιναν στα μνήματα, εκεί διάβαζε ο παπάς ευχές συγχωρήσεως/αναπαύσεως στους νεκρούς, τα τελευταία χρόνια γίνεται και περιφορά του επιταφίου (δεν ανάφεραν αν  γινόταν και παλιά περιφορά του επιταφίου στα μνήματα).

Τα παιδιά με καλαθάκια στα χέρια έψαλαν στις νοικοκυρές το:

Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι,

ήρθε η μάνα σου από την πόλη,

σου ’φέρε χαρτί και κομπολόι.

    Οι κοτούλες σας αυγά γεννούνε

δώστε μας και εμάς να τα χαρούμε

Βάγια, Βάγια και Βαγιώ

τρώνε ψάρι και κολιό

Και την άλλη Κυριακή,

τρώνε το ψητό τ’ αρνί.

Οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά αυγά και τα έβαζαν να καθίσουν (για να κάθονται και να κλωσάνε οι κότες τους, όπως κάθονται τα παιδιά). 

Την  Κυριακή των Βαΐων οι πιστοί πήγαιναν (και πηγαίνουν) κλαδιά από δάφνες στις εκκλησίες και  στολίζονται,  οι δάφνες  μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς.

Τη Μεγάλη Τετάρτη  στο Χωριό Δωροθέα και Αγάθη της Αλμωπίας ένα έθιμο λαμβάνει χώρα στην εκκλησία του Αγίου Δωρόθεου στο ευχέλαιο της Μ. Τετάρτης. 

(Η φωτογραφία είναι)

Κάθε νοικοκυρά στο χωριό πηγαίνει στην εκκλησία ένα πιάτο με αλεύρι και μέσα δύο ή τρία αυγά, άσπρα. Εκεί τα τοποθετούν σ’ ένα τραπέζι και ανάβουν  ένα κεράκι στη μέση, τότε ο παπάς τα διαβάζει και τα ευλογεί, όπως ευλογεί και τους πέντε άρτους.

Όταν τελειώσει το ευχέλαιο πηγαίνουν το πιάτο στο σπίτι της η καθεμιά. Με το αλεύρι αυτό οι νοικοκυρές θα φτιάξουν πρόσφορο ή θα το βάλουν στα τσουρέκια τους λίγο λίγο.

Οι γυναίκες του χωριού κρατούν και λίγο αλεύρι σε ένα βάζο και όταν κάποιος έχει φοβίες ανακατεύουν μια κουταλιά του γλυκού αλεύρι σ' ένα ποτήρι νερό και έτσι ο φόβος φεύγει.

Ευχαριστούμε πολύ την κυρία Μαρία και την κυρία Σοφία που μας διηγήθηκαν το έθιμο που τηρείται από πολύ παλιά στο χωριό.

Την Μεγάλη Πέμπτη έβαφαν οι νοικοκυρές τα κόκκινα αυγά με φλούδες από κρεμμύδια που μάζευαν όλο το μήνα. 

Μάλιστα συνήθιζαν να διακοσμούν τα κόκκινα αυγά με φυλλαράκια μαϊντανού ή τριφυλλιού ή όποιο άλλο φύλλο τους άρεσε.

Επίσης, έκαναν πασχαλινά τσουρέκια και τα κουλουράκια και τα πήγαιναν στο φούρνο για ψήσιμο. 

Οι φούρνοι ήταν ανοιχτοί και έψηναν τα φαγητά των κατοίκων, μάλιστα το Μεγάλο Σάββατο μέχρι και μετά την Ανάσταση. Το παραδοσιακό φαγητό ήταν κατσικάκι με πατάτες και κρεμμυδάκια στο φούρνο. Κάποιες νοικοκυρές ετοίμαζαν και πήγαιναν στον φούρνο για ψήσιμο και κοκορέτσι.

 Οι γονείς των παιδιών που βαφτιζόντουσαν  το χρονικό διάστημα που μεσολαβούσε από το προηγούμενο Πάσχα, πήγαιναν δώρο στον κουμπάρο και νονό του παιδιού τους ένα κατσικάκι ή αρνάκι με μια κόκκινη κορδέλα. 

Κάτι που συνηθιζόταν τις μέρες εκείνες, εκτός από τους νονούς και τις νονές που έκαναν δώρο στο βαφτιστικό τους, ήταν να κάνει η πεθερά δώρο στην νύφη (που ήταν αρραβωνιασμένη) λαμπάδα μαζί με κάποιο δωράκι.

"Θυμάμαι ότι ερχόντουσαν κάποιοι άνθρωποι από μακριά και έμεναν δυο νύχτες στο σπίτι μας (φυσικά δωρεάν) που έφερναν κεριά και τα πουλούσαν έξω από την εκκλησία σε πάγκους". 

Μαρτυρία κατοίκου της περιοχής. 

(Η παλιά είσοδος για τα μνήματα και το κτίριο που κατασκευάστηκε για να χρησιμοποιηθεί ως οστεοφυλάκιο αλλά δε χρησιμοποιήθηκε )

Ευχαριστούμε πολύ την κ. Αγάπη, την κ. Μαρία και την κ. Ευτυχία για το χρόνο που μου έδωσαν και τις αναμνήσεις που μου διηγήθηκαν.

Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος © Κατερίνα

Παλιές φωτογραφίες από την Αριδαία από τον Δημήτρη Ιντζίδη.

 Αρχικά ας πιαστούμε χέρι χέρι όπως παλιά και ας πάμε μια βόλτα εκεί στην παλιά Αριδαία!

Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος © Aridaiaplace

Θυμάμαι εκείνα τα χρόνια, τα καλύτερά μας χρόνια, ντυμένα με παιχνίδι, ξεγνοιασιά, χαρά, αγνότητα  και όνειρα.

 

Τα βλέπω να ξετυλίγονται μπροστά μου κάθε φορά που ξεφυλλίζω το άλμπουμ με τις παλιές φωτογραφίες.

Απέναντι από το δασάκι. 

Αναρωτιέμαι:

Πως πέρασαν τόσο γρήγορα;

 Πως  θάφτηκαν τόσο βαθιά  στη μνήμη μας;

Κάτι σαν όνειρο γλυκό, σαν να μην τα ζήσαμε εμείς, σαν να ήταν άλλοι σε μια μακρινή αλλοτινή άγνωστη εποχή. 

(Στη θέση που βρίσκεται ο φούρνος του Βαδά).

Το πρωί ξυπνούσαμε για το σχολείο με το κελάϊδισμα των πουλιών, το λάλημα που έκαναν οι κόκορες και τη φωνή της μαμάς που δε σήκωνε πολλά πολλά.

(Στο δρόμο του φαρμακείου Αθανασιάδη)

(Απέναντι από την Εθνική Τράπεζα μπαίνοντας στην Αριδαία δεξιά)

Η μυρωδιά του φρεσκοψημένου ψωμιού πλημμύριζε το σπίτι, τρυπούσε τα ρουθούνια μας και μας άνοιγε την όρεξη, τρώγαμε το πρωινό μας, συνήθως μια φέτα ψωμί  με βούτυρο και μαρμελάδα και φρέσκο γάλα αγελαδινό (το Αγνό του Σιδέρη ήρθε πολύ αργότερα) και ξεκινούσαμε, περνώντας όμως και από τα σπίτια των φίλων μας για να πάμε όλοι μαζί. 

Μια παρέα περπατούσαμε με γέλια, το χειμώνα παίζαμε με τους σταλαχτίτες και τους πάγους στο δρόμο και το καλοκαίρι με τις σκιές μας ή τις μπίλιες ή λέγοντας μυστικά.

Οι δρόμοι της Αριδαίας χωρίς πολλά αυτοκίνητα, με λίγα τρακτέρ, μερικά τρίκυκλα, αρκετά ποδήλατα και πολλούς πεζούς. 

Μετά το σχολείο παρέες παρέες μοιραζόμασταν ένας ένας  στα σπίτια μας, φτάνοντας μόνος αυτός που έμενε πιο μακριά.

Το  απόγευμα σπόρια από του Δέκου!

Λίγο διάβασμα, το περισσότερο το βράδυ και παιχνίδια στις αλάνες.

Το παρακάτω κτήριο ήταν στην οδό  Καπετάν Γαρέφη αριθμός 17 (εκεί που είναι σήμερα το κατάστημα Ησαΐα. 

Το κτίριο όπου στεγάζονταν οι πρόσκοποι

Η είσοδος των παλιών κοιμητηρίων

 Παρακάτω και ο μύλος του Μίσκου.

Απέναντι από τη κεντρική Πλατεία

Ένας πελαργός στην πλατεία!

Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος © Aridaiaplace

Μια βόλτα στο βουνό (η Συνέχεια)

 

All rights reserved©Aridaiaplace

Ακολουθώντας τον δρόμο αριστερά (Χωματόδρομος) ο περιπατητής φτάνει σε μια όαση γαλήνης αγκαλιασμένη από αιωνόβια δέντρα. Σ' αυτόν τον ειδυλλιακό τόπο, μια παιδική χαρά εναρμονισμένη με το φυσικό περιβάλλον ξεπροβάλλει, καθώς επίσης και εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν τις ανάγκες των επισκεπτών, κατασκευασμένες από φυσικά υλικά πέτρα, ξύλο κ.α., με σεβασμό προς τη φύση.

Η ατμόσφαιρα που επικρατεί είναι μαγευτική, γεμίζοντας τον επισκέπτη με δέος αλλά και ευθύνη. Εδώ, νιώθει κανείς πως  αγγίζει τον ουρανό και γίνεται ένα με τη γη.

Κατασκηνώνοντας σε αυτό το ανοιχτό σημείο, οι πεζοπόροι φροντίζουν να αφήσουν όσο το δυνατόν λιγότερα ίχνη της παρουσίας τους. Κάπου κοντά ένα ρυάκι κελαρύζει φέρνοντας μαζί του τη δροσερή μυρωδιά του νερού της βροχής. Γνωρίζουν πως η φύση τούτη αποτελεί δάνειο από τις επόμενες γενιές και οφείλουν να την παραδώσουν άθικτη, όπως την κληρονόμησαν και οι ίδιοι από τους γονείς τους στα παιδιά τους. 

Στα βάθη του Καϊμακτσαλάν κρύβεται ένας σπάνιος κόσμος άγριας ζωής και όλες οι αισθήσεις λειτουργούν με έναν πρωτόγνωρο τρόπο.

Ζαρκάδια, αγριογούρουνα,  γυπαετοί, ίσως και αρκούδες, όπως μαρτυρούν οι συχνές πεζοπορίες των ντόπιων. Όλα αυτά συνθέτουν το  μοναδικό του οικοσύστημα, το οποίο είναι ανάγκη να το σέβονται οι επισκέπτες.

Η πανδαισία των αρωμάτων της φύσης ξυπνάει την όσφρηση. Τα άγρια λουλούδια στις ανθισμένες πλαγιές του βουνού, ανακατεύονται με το άρωμα του πεύκου και του θυμαριού, προσφέροντας τη γλυκιά απόλαυση μιας απαλής μυρωδιάς που συνδέει τον άνθρωπο με τους προγόνους του. Ο καθαρός αέρας, γεμάτος υγρασία από τα αιωνόβια δέντρα, πλημμυρίζει τα πνευμόνια με δροσερή ευωδιά.

Σε κάθε βήμα, η μητέρα γη αποκαλύπτει τα δικά της μυστικά. Το χώμα, υγρό, αναδύει μια γήινη μυρωδιά, που συνδυάζεται με το άρωμα των μανιταριών που φυτρώνουν στις σκιερές γωνίες του βουνού. 

Καθώς η νύχτα πέφτει, η ατμόσφαιρα μεταμορφώνεται, τα αρώματα γίνονται πιο έντονα και μυστηριώδη. Η μυρωδιά του ρετσινιού αναμειγνύεται με το άρωμα της νυχτερινής βλάστησης δημιουργώντας μια φανταστική ατμόσφαιρα. Ο ήλιος δύει, αφήνοντας μια μυρωδιά καπνού από τις φωτιές που ανάβουν οι βοσκοί, που φέρνει μαζί της χιλιάδες θύμισες εγκλωβισμένες από τα αρχαία ακόμη χρόνια στα κύτταρά μας. 

Καθώς η διαφορετική νύχτα απλώνει το πέπλο της πάνω από το Καϊμακτσαλάν, η περιπετειώδης πεζοπορία φτάνει στο τέλος της. Η κούραση είναι αισθητή αλλά η ψυχή γεμάτη με εικόνες, συναισθήματα, ακούσματα αλλά και αρώματα, τα οποία θα μείνουν χαραγμένα στη μνήμη για πάντα. Η φύση δεν είναι απλά ένα τοπίο για εξερεύνηση, αλλά το ιερό δώρο που χρειάζεται προστασία.

All rights reserved©Aridaiaplace