Τα παλιά κουρεία στην Αριδαία

 Ιστορική αναδρομή

Η τέχνη της κομμωτικής, από την αρχαία Ελλάδα ακόμη ήταν έκφραση κοινωνικής θέσης, πολιτισμικής ταυτότητας, αλλά και προσωπικής αισθητικής. 

Στην κλασική Αθήνα, οι άνδρες συνήθιζαν να έχουν μακριά μαλλιά με μπούκλες, ενώ κατά την ελληνιστική περίοδο επικράτησαν τα κοντά κουρέματα. Παρ’ όλα αυτά, οι φιλόσοφοι και οι αριστοκράτες διατηρούσαν συχνά μακριά μαλλιά και γενειάδες, ως ένδειξη σοφίας και κύρους. Οι κουρείς, πέρα από το κούρεμα, πρόσφεραν και άλλες υπηρεσίες, όπως περιποίηση νυχιών και δοντιών.  Παλιά κουρεία της Αριδαίας: τόποι συνάντησης 

Τα παλιά κουρεία της Αριδαίας δεν ήταν απλώς χώροι περιποίησης, αλλά σημεία συνάντησης και συζήτησης για τους άνδρες της περιοχής. Εκεί, αντάλλασσαν απόψεις για την πολιτική, τα τοπικά νέα και τον αθλητισμό, ενώ η ατμόσφαιρα ήταν πάντα φιλική και χαλαρή.

 Άλλωστε, για να κουρευτείς έπρεπε να περιμένεις τη σειρά σου, μιλώντας, καπνίζοντας ή διαβάζοντας εφημερίδα.  Ο κουρέας λειτουργούσε σχεδόν σαν εξομολογητής, καθώς οι πελάτες του εμπιστεύονταν προσωπικές τους ιστορίες και ανησυχίες.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, τα κουρεία της Αριδαίας λειτουργούσαν υπαίθρια, κυρίως τις Πέμπτες, ημέρα που γινόταν το παζάρι.

 Ο κουρέας έστηνε πρόχειρο κουρείο στο δρόμο ή την  πλατεία, μεταφέροντας το βαλιτσάκι με τα εργαλεία του. Γύρω από μια απλή καρέκλα, δημιουργούσε έναν ολόκληρο χώρο εργασίας, όπου οι κάτοικοι της Καρατζόβας μπορούσαν να περιποιηθούν την εμφάνισή τους. Οι περισσότεροι κουρείς διανυκτέρευαν στα χάνια της περιοχής, όπως το γνωστό χάνι του Κούση (πολλές ιστορίες γι' αυτό από την Κυρία Δήμητρα Βαδά).

Με τον καιρό, τα κουρεία απέκτησαν μόνιμες εγκαταστάσεις και συνέχισαν να αποτελούν κέντρα κοινωνικής δραστηριότητας. Ο κουρέας, εκτός από τεχνίτης, ήταν σύμβουλος, διαμεσολαβητής, μεσίτης αλλά και προξενητής. Γνώριζε σχεδόν τα πάντα για την τοπική κοινωνία και συχνά λειτουργούσε ως συνδετικός κρίκος μεταξύ των κατοίκων διευθετώντας τις όποιες διαφορές τους. Θυμάμαι τον πατέρα μου να περιποιείται τα γένια του κάθε Πέμπτη, πριν από το παζάρι, σε ένα κουρείο κοντά στα ψαράδικα, απέναντι από το σποράδικο του Δέκου. Η μυρωδιά της κολόνιας με άρωμα λεμόνι έλουζε το χώρο και η μεταλλική καρέκλα  έλαμπε στα μάτια μου σαν κάτι πολύτιμο. Δε γνωρίζω δυστυχώς το όνομα εκείνου του κουρέα και δεν έχω φωτογραφία του νομίζω είχε καταγωγή από την Υδραία. 

Ο κουρέας με λευκή ποδιά και τα μανίκια του σηκωμένα ήταν έτοιμος να πιάσει δουλειά. Στο χέρι του άστραφτε το ψαλίδι, πίσω στον πάγκο κάτω από τον μεγάλο καθρέφτη τα εργαλεία του: ξυράφια, φαλτσέτα, χτένες, τσατσάρες, βούρτσες και μπουκάλια με λοσιόν και κολόνιες. Στον τοίχο παλιές φωτογραφίες με άντρες με περιποιημένα μαλλιά και μουστάκια. 

Λίγο πιο πέρα και προς την πλατεία, στην αρχή της Λοχαγού Πασσιά, βρισκόταν το κουρείο του κ. Μακρίδη, "Η ωραία Τραπεζούς".

Ο κ. Μακρίδης ήταν  εξαίρετος επαγγελματίας και Άνθρωπος που οι παλιοί θα θυμούνται για καιρό. Πάντα χαμογελαστός, είχε μεράκι για τη δουλειά του, ήξερε πολλές ιστορίες για την ιστορία της Αριδαίας. Δυστυχώς ο κ. Μακρίδης έφυγε για τη γειτονιά των αγγέλων πρόσφατα.

Ακολουθώντας τον δρόμο από την πλατεία προς το δασάκι στην Καπετάν Γαρέφη, συναντούσες το κουρείο του Μίσκου (απέναντι από το φαρμακείο Καλτσά). Πολλά χρόνια κουρέας και ο ίδιος πρόσφερε πολλά στην τοπική κοινωνία.

Στον ίδιο δρόμο παρακάτω το 1976, μετά την επιστροφή του από την Αμερική, άνοιξε το κουρείο του ο κ. Χαράλαμπος Κατσώνης, συνεχίζοντας την παράδοση της κομμωτικής στην περιοχή. Υπάρχει ακόμη το  κουρείο με την ανάληψη από το γιο και τον εγγονό του.

(Αντρέας Ξενίδης άγνωστη ημερομηνία)

Ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία των κουρείων της Αριδαίας ήταν και ο κυρ Αντρέας Ξενίδης, στο στενό του Ουγιάρογλου, στην οδό Κύπρου (απέναντι από το κατάστημα Ναϊάς). Ο κυρ Αντρέας πήγαινε δωρεάν να κουρέψει αρρώστους ή νέους που επρόκειτο να φύγουν φαντάροι. Στο πρότυπο κουρείο του, φρόντιζε και περιποιόταν τους άνδρες της επαρχίας, προσφέροντας όχι μόνο υπηρεσίες κομμωτικής αλλά και την αίσθηση φροντίδας και σεβασμού. Θυμάμαι όταν ήταν άρρωστος ο πατέρας μου ερχόταν στο σπίτι και τον κούρευε λέγοντάς του ένα σωρό αστεία για να τον ανακουφίσει.

Παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας και των υπηρεσιών, τα κουρεία της Αριδαίας διατηρούν μέχρι ένα σημείο ακόμα την αυθεντική τους ατμόσφαιρα , έχουν χάσει βέβαια αρκετή από την παλιά ζεστασιά τους. Οι συζητήσεις δεν έχουν αντικατασταθεί από τη σιωπή των κινητών, η οικειότητα δεν έδωσε τη θέση της στην ταχύτητα και οι αξίες δεν άλλαξαν (στις μεγαλύτερες πόλεις ο θαυμασμός πηγάζει από την οικονομική επιφάνεια του ατόμου και όχι από την προσωπικότητα ή την ιστορία του) . Για όσους αναζητούν κάτι περισσότερο από ένα απλό κούρεμα, κάποια κουρεία παραμένουν ο χώρος όπου μπορεί κανείς να βρει κομμάτια μιας άλλης, περισσότερο ανθρώπινης εποχής.

Historical Overview

The art of hairdressing, even in ancient Greece, was not merely a grooming process but an expression of social status, cultural identity, and personal aesthetics.

In classical Athens, men typically wore long, curly hair, whereas short haircuts became more common during the Hellenistic period. However, philosophers and aristocrats often maintained long hair and beards as a sign of wisdom and prestige.

Barbershops in ancient Greece were centers of social life. They were not just places for haircuts and grooming but also spaces for discussion and the exchange of ideas. Barbers provided additional services such as nail and dental care. For young men, their first visit to the barbershop marked their transition into adulthood.

The Barbershops of Aridaia

Places of Gathering and Tradition

Similarly, in Aridaia, barbershops maintained their social role. They were not just places for grooming but meeting points where men exchanged opinions on politics, local news, and sports in a friendly and relaxed atmosphere. The barber often acted as a confidant, as customers shared personal stories and concerns.

In the early 20th century, barbershops in Aridaia operated outdoors, mainly on Thursdays, which was market day. Barbers set up makeshift stalls on streets and squares, carrying their toolkits. Around a simple chair, they created an entire workspace where visitors could tidy up their appearance. Many barbers stayed overnight in the local inns, such as the well-known Kousis Inn (with many stories from Mrs. Dimitra Vada).

Over time, barbershops moved into permanent establishments and continued to serve as hubs of social interaction. The barber was more than a craftsman—he was an advisor, mediator, and even a matchmaker. He knew almost everything about the local community and often acted as a connecting link between its members.

I remember my father grooming his beard every Thursday before the market at a barbershop near the fish stalls, across from Dekos' seed shop (where we used to buy seeds for our walk). The scent of lemon cologne filled the air, awakening the senses, and the metal chair gleamed like a treasure in my young eyes. Inside the barbershop, men, with smiles and mutual respect, exchanged jokes, momentarily setting aside the hardships of daily life.

The barber, wearing a white apron with his sleeves rolled up, was ready to get to work. The scissors gleamed in his hand, while behind him, beneath a large mirror, lay his tools: razors, straight razors, combs, brushes, and bottles of lotions and colognes. Old photographs of men with neatly styled hair and mustaches adorned the walls.

A little further towards the square, at the beginning of Lochagou Passia Street, was the barbershop of Mr. Makridis, a remarkable professional who left his mark on the town.

Following the road from the square towards the small forest on Kapetan Garefis Street, you would come across Miskos' barbershop (across from Kaltsas' pharmacy).

A little further down, in 1976, after returning from America, Mr. Charalambos Katsonis opened his barbershop, continuing the town's long-standing barbering tradition. The barbershop still exists today, now run by his son and grandson.

A significant chapter in the history of the barbershops of Aridaia was Mr. Andreas Xenidis, located in the narrow alley of Ougiaroglou, on Kyprou Street (across from the Naias store). Mr. Andreas would offer free haircuts to the sick or young men who were about to leave for military service. In his exemplary barbershop, he took care of and groomed the men of the time, providing not only hairstyling services but also a sense of care and respect.

A Changing Atmosphere

Despite technological advancements and modern services, the barbershops of Aridaia still retain some of their authentic atmosphere, though much of their old warmth has faded. Conversations have been replaced by the silence of mobile phones, familiarity has given way to efficiency, and values have shifted—now admiration stems from financial status rather than personality or history. However, for those who seek more than just a quick haircut, some barbershops still offer glimpses of a past era, where human connection mattered more.

©Katerina