Translate

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Έθιμα στην Αλμωπία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Έθιμα στην Αλμωπία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Πάσχα στην Αριδαία: Έθιμα, μνήμες και νοσταλγία/ Easter Traditions in Aridaia: A Journey Through Memories

Έθιμα του Πάσχα στην Αριδαία

Το Πάσχα στην Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από μια θρησκευτική γιορτή· είναι βαθιά ριζωμένο στις παραδόσεις και τα έθιμα του κάθε τόπου της. 

Φέτος το Πάσχα της Ορθοδοξίας είναι στις 20 Απριλίου και συμπίπτει με το Πάσχα των καθολικών. Το Πάσχα στην Ορθόδοξη εκκλησία έχει οριστεί, με απόφαση της Α’ Οικουμενικής συνόδου το 325 μ.Χ., να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής Ισημερίας. Το 2026 το Πάσχα θα είναι στις 12 Απριλίου και το 2027 στις 2 του Μάη. 
Το Πάσχα ουσιαστικά ξεκινάει από το Σάββατο της  Ανάστασης του Λαζάρου και τελειώνει την Κυριακή του Θωμά. 
Στην Αριδαία τα παλιά χρόνια η Πασχαλιά (όπως την έλεγαν τότε οι μεγαλύτεροι) ήταν μια ξεχωριστή γιορτή που συνδεόταν με το τέλος της νηστείας, τα καινούργια ρούχα και παπούτσια (τότε τα παιδιά δεν είχαν πολλά ρούχα όπως τώρα, ήταν πολύτιμα, όλα χειροποίητα) και τον εκκλησιασμό και φυσικά το περίμεναν με μεγάλη λαχτάρα.  Το Σάββατο του Λαζάρου οι κάτοικοι πήγαιναν στα μνήματα, εκεί διάβαζε ο παπάς ευχές συγχωρήσεως/αναπαύσεως στους νεκρούς. Τα τελευταία χρόνια γίνεται και περιφορά του επιταφίου, δεν ανάφεραν αν  γινόταν και παλιά περιφορά του επιταφίου στα μνήματα.

Τα παιδιά με καλαθάκια στα χέρια έψαλαν στις νοικοκυρές το:

Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι,
ήρθε η μάνα σου από την πόλη,
σου ’φέρε χαρτί και κομπολόι.

    Οι κοτούλες σας αυγά γεννούνε

δώστε μας και εμάς να τα χαρούμε

Βάγια, Βάγια των Βαγιών
τρώνε ψάρι και κολιό
Και την άλλη Κυριακή,
τρώνε το ψητό τ’ αρνί.

Οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά αυγά και τα έβαζαν να καθίσουν (για να κάθονται και να κλωσάνε οι κότες τους, όπως κάθονται τα παιδιά) και εκείνα τα πήγαιναν στο σπίτι τους για να τα βάψουν  τη Μ. Πέμπτη. 

Την  Κυριακή των Βαΐων οι πιστοί πήγαιναν (και πηγαίνουν) κλαδιά από δάφνες στις εκκλησίες και  στολίζονται,  οι δάφνες  μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς. Αρχές της Μ. Εβδομάδας (συνήθως Μ. Τρίτη ή Μ. Τετάρτη σε κάποια χωριά και στην Αριδαία με το αλεύρι από το ευχέλαιο της Μ. Τετάρτης) έκαναν πασχαλινά τσουρέκια και κουλουράκια και τα πήγαιναν στο φούρνο για ψήσιμο, η νηστεία συνεχιζόταν σε όλη τη διάρκεια της πένθιμης εβδομάδας.

 Τη Μ. Πέμπτη έβαφαν τα αυγά και το απόγευμα πήγαιναν λουλούδια στον επιτάφιο, μετά τα δώδεκα ευαγγέλια στόλιζαν τον επιτάφιο.

 Κρατούσαν τη φυσική βαφή και έβαφαν αυγά για σαράντα μέρες.  Αυτή την ημέρα και την επόμενη δεν έκαναν δουλειές του σπιτιού, μόνο τα απαραίτητα). Μάλιστα συνήθιζαν να διακοσμούν τα κόκκινα αυγά με φυλλαράκια μαϊντανού ή τριφυλλιού ή όποιο άλλο φύλλο τους άρεσε.

Τη Μεγάλη Παρασκευή ήταν μεγάλη νηστεία και οι νοικοκυρές μαγείρευαν αλάδωτο φαγητό, το βράδυ γινόταν η περιφορά του Επιταφίου γύρω από τον ναό του Αγίου Νίκανδρου και Ιωαννικίου, όπως και σήμερα, οι πιστοί κρατούσαν κερί στο φυσικό του χρώμα σε ένδειξη πένθους.

Το Μ. Σάββατο ετοιμαζόντουσαν για την Αναστάσιμη νύχτα, έβαζαν τα καλύτερά τους ρούχα, έπαιρναν τις λαμπάδες τους ή λευκά κεριά και πήγαιναν στην εκκλησία. Μετά την Ανάσταση έτρωγαν όλοι μαζί τη μαγειρίτσα (σούπα από εντόσθια αρνιού ή κατσικιού), τσούγκριζαν τα κόκκινα αυγά λέγοντας ο ένας στον άλλο  "Χριστός Ανέστη" ,  "Αληθώς Ανέστη". 

Οι φούρνοι ήταν ανοιχτοί όλη την ημέρα τη Μ. Εβδομάδα και έψηναν τα φαγητά των κατοίκων, μάλιστα το Μεγάλο Σάββατο μέχρι και μετά την Ανάσταση. 

Το παραδοσιακό φαγητό για την ημέρα του Πάσχα ήταν κατσικάκι με πατάτες και κρεμμυδάκια στο φούρνο. Κάποιες νοικοκυρές ετοίμαζαν και πήγαιναν στον φούρνο για ψήσιμο και κοκορέτσι.

 Οι γονείς των παιδιών που βαφτιζόντουσαν  το χρονικό διάστημα που μεσολαβούσε από το προηγούμενο Πάσχα, πήγαιναν δώρο στον κουμπάρο και νονό του παιδιού τους ένα κατσικάκι ή αρνάκι με μια κόκκινη κορδέλα. 

Ο/Η  νονός/α έκανε δώρο στο βαφτιστήρι του/της πηγαίνοντάς το συνήθως την αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας στο σπίτι και εκεί γινόταν μια μικρή γιορτή! 

Κάτι που συνηθιζόταν τις μέρες εκείνες, ήταν να κάνει η πεθερά δώρο στην νύφη (που ήταν αρραβωνιασμένη) λαμπάδα μαζί με κάποιο προσωπικό δωράκι.

Τη Μεγάλη Τετάρτη  στο Χωριό Δωροθέα και Αγάθη της Αλμωπίας ένα έθιμο λαμβάνει χώρα στην εκκλησία του Αγίου Δωρόθεου στο ευχέλαιο της Μ. Τετάρτης. 

Κάθε νοικοκυρά στο χωριό πηγαίνει στην εκκλησία ένα πιάτο με αλεύρι και μέσα δύο ή τρία αυγάάσπραΕκεί τα τοποθετούν σ’ ένα τραπέζι και ανάβουν  ένα κεράκι στη μέση, τότε ο παπάς τα διαβάζει και τα ευλογείόπως ευλογεί και τους πέντε άρτους.

Όταν τελειώσει το ευχέλαιο πηγαίνουν το πιάτο στο σπίτι της η καθεμιά. Με το αλεύρι αυτό οι νοικοκυρές θα φτιάξουν πρόσφορο ή θα το βάλουν στα τσουρέκια ή τα κουλουράκια τους λίγο λίγο.

Οι γυναίκες του χωριού κρατούν και λίγο αλεύρι σε ένα βάζο και όταν κάποιος έχει φοβίες ανακατεύουν μια κουταλιά του γλυκού αλεύρι σ' ένα ποτήρι νερό και έτσι ο φόβος φεύγει.

(Η φωτογραφία είναι από την κ. Άννα).

"Θυμάμαι ότι ερχόντουσαν άνθρωποι από μακριά και έμεναν δυο νύχτες στο σπίτι μας (φυσικά δωρεάν) που έφερναν κεριά και τα πουλούσαν έξω από την εκκλησία της Αριδαίας σε πάγκους". 

(Μαρτυρία κατοίκου της περιοχής). 

Κάθε γενιά αφήνει το δικό της αποτύπωμα στις γιορτές. Κι όμως, η αίσθηση του "Πάσχα στο χωριό", με τα αρώματα, τις συνήθειες και τις φωνές των ανθρώπων, είναι η γέφυρα που ενώνει το χθες με το σήμερα.

Ευχαριστούμε πολύ την κ. Αγάπη, την κ. Μαρία και την κ. Ευτυχία για το χρόνο που μας έδωσαν.

Easter Traditions in Aridaia: 

A Journey Through Memories

Easter in Greece is not just a religious celebration but also a deeply rooted cultural tradition filled with symbolism, emotion, and community spirit. In the region of Aridaia, these traditions are not merely remembered — they are lovingly preserved and passed down through generations. This tribute brings together memories and customs of Orthodox Easter as lived in the past, showcasing the beauty and warmth of local practices that continue to inspire and connect people to their roots.

This year, Orthodox Easter falls on April 20th and coincides with Catholic Easter. According to the decision of the First Ecumenical Council in 325 A.D., Easter in the Orthodox Church is celebrated on the first Sunday after the full moon following the vernal equinox. In 2026, Easter will be on April 12th, and in 2027, it will fall on May 2nd.

Easter essentially begins with the Saturday of Lazarus' Resurrection and concludes with Thomas Sunday.

There is a wide variety of local customs observed across Greece, many of which are still practiced today.

In Aridaia, in earlier times, Easter (referred to as "Paskhalia" by the elders) was a special celebration, especially for children. It marked the end of fasting, the arrival of new clothes and shoes (which were few and handmade), and the joy of attending church — all eagerly anticipated.

On Lazarus Saturday, residents visited the cemeteries where the priest would recite prayers of forgiveness and repose for the departed. In recent years, a procession of the Epitaph has also been held at the cemeteries, though it is unclear if this tradition existed in the past.

Children would go from house to house with baskets, singing to the housewives:

"Wake up Lazarus, don’t sleep, Your mother came from the city, She brought you paper and worry beads. Your hens are laying eggs Give us some so we may rejoice!

Palm Sunday, Palm Sunday, They eat fish and mackerel, And the next Sunday, They feast on roasted lamb."

The housewives would give the children eggs and invite them to sit down, believing that this would help their hens lay eggs as well. The children would then take the eggs home to dye them red on Holy Thursday.

On Palm Sunday, worshippers brought laurel branches to church for decoration. After the service, the laurel was distributed among the faithful.

On Holy Thursday, women dyed eggs red using onion skins collected throughout the month. They would often decorate them with parsley or clover leaves, or any leaf they liked.

During the early days of Holy Week (usually Tuesday or Wednesday), women baked Easter tsourekia and cookies, which they took to the bakery to be cooked. They did not taste them, as fasting was still strictly observed during the solemn week.

On Thursday, after dyeing the eggs, they would take flowers to the church for the Epitaph. After the Twelve Gospels reading, they decorated the Epitaph. That day and the next, they avoided doing housework, aside from the essentials.

On Good Friday, a day of strict fasting, meals were made without oil. In the evening, the procession of the Epitaph took place, just like today. Worshippers held natural-colored candles as a sign of mourning.

The bakeries stayed open all day during Holy Week, baking meals for the residents, including after the Resurrection service on Holy Saturday night. Traditional Easter dishes included goat or lamb with potatoes and onions baked in the oven. Some women also prepared kokoretsi.

Parents whose children were baptized since the last Easter brought a goat or lamb — decorated with a red ribbon — as a gift to the godparent. The godparent, in return, gave a gift to the godchild, usually bringing it at the start of Holy Week and often celebrating the occasion with a small family gathering.

Another custom was for the mother-in-law to give a candle and a small gift to her future daughter-in-law (if she was engaged).

"I remember people coming from far away and staying at our house for two nights (free of charge, of course). They brought candles to sell outside the church of Aridaia, setting up stalls."

We warmly thank Mrs. Agapi, Mrs. Maria, and Mrs. Eftychia for sharing their memories and time with us.


©Katerina


Έθιμα των Χριστουγέννων στην Αριδαία τη δεκαετία του '50


Πως περνούσαν οι Αριδαιώτες  τα Χριστούγεννα τη δεκαετία του '50

 Η αναδρομή στα Χριστούγεννα της δεκαετίας του '50 στην Αριδαία έγινε από Αριδαιώτες/ώτισσες που ήταν παιδιά τη δεκαετία εκείνη και με χαρά δέχθηκαν να γυρίσουν πίσω και να μας ξεναγήσουν στις  ανεξίτηλες γλυκές τους αναμνήσεις από εκείνα τα σκληρά χρόνια στον τόπο μας. Ενώ στην αρχή είπαν ότι θυμούνται λίγα πράγματα από τότε, όσο προχωρούσε η διήγηση, η ανάμνηση ζωντάνευε και ανέσυραν από τα βάθη της μνήμης όλο και περισσότερες λεπτομέρειες με το χαμόγελο να πλαταίνει στα χείλη τους, αλλά και τα μάτια υγρά έτοιμα να πλημυρίσουν.

  Τα Χριστούγεννα λοιπόν ήταν εποχή μαγείας και χαράς για τους κατοίκους της Αριδαίας καθώς έκαναν πράγματα που δεν συνήθιζαν στην καθημερινότητά τους.

 Οι άνθρωποι γεωργοί και κτηνοτρόφοι στην πλειοψηφία τους, θέλοντας να περάσουν καλά με τις οικογένειές τους, να ξεχάσουν τον πόλεμο (τον 2ο Παγκόσμιο, τον εμφύλιο και την πείνα που τον ακολούθησαν) ετοιμάζονταν για τις γιορτές με λαχτάρα και ενθουσιασμό αφού βίωναν μια ζωή δύσκολη και σκληρή γεμάτη στερήσεις.  

Οι προετοιμασίες

  Τέλη Νοέμβρη και οι αγροτικές οικογένειες είχαν τελειώσει το μάζεμα της πατάτας, των φασολιών, το άλεσμα του σιταριού και του καλαμποκιού, το κάπνισμα και το κοπάνισμα του κοκκινοπίπερου, είχαν κάνει τον τραχανά και τις κόρες και μάζευαν τα ξύλα για να ζεσταίνονται τον βαρύ χειμώνα στο τζάκι. 

Τα κρύα ξεκινούσαν νωρίς, από αρχές Οκτωβρίου οι καμινάδες των τζακιών κάπνιζαν αδιάκοπα στην πεδιάδα της Αλμωπίας. Τα βράδια πολλές ιστορίες για προηγούμενα Χριστούγεννα καλικάντζαρους και αγγέλους ακούγονταν από τους μεγάλους γύρω από τη φωτιά. Τα παιδιά μέχρι να φτάσει η ώρα του ύπνου άκουγαν σιωπηλά και εκστασιασμένα τους μεγάλους. 

Οι προετοιμασίες για τα Χριστούγεννα ξεκινούσαν από πολύ νωρίς, σχεδόν από την αρχή της νηστείας των Χριστουγέννων, την οποία τηρούσαν ευλαβικά σχεδόν σε κάθε σπίτι. Οι γυναίκες της οικογένειας ξεκινούσαν να καθαρίζουν και  να συλλέγουν υλικά και σκεύη απαραίτητα για τα  χριστουγεννιάτικα φαγητά και γλυκά, να ράβουν και να υφαίνουν ρούχα για τα μέλη της οικογένειας, αφού όλα τότε ήταν χειροποίητα.

Οι περισσότερες οικογένειες είχαν ένα γουρουνάκι για τις γιορτές της οικογένειας. Οι γονείς  ετοίμαζαν το κρέας για τη μεγάλη γιορτή, έβαζαν σε μεγάλο καζάνι το λίπος να βράζει (συνήθως στην αυλή) και έφτιαχναν βούτυρο, τσιγαρίδες και παραδοσιακά λουκάνικα με πράσο της περιοχής.

 Τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα φαγητά περιλάμβαναν χοιρινό με πράσο, λουκάνικα, ψητή κότα,  πίτες  και άλλα. Τα παραδοσιακά γλυκά της περιοχής ήταν μπακλαβάς με σπιτικά φύλλα, σαρλί,  χαλβάς με αλεύρι, κουραμπιέδες και άλλα.

Τα παιδιά

Τα παιδιά εκείνες τις μέρες μάζευαν ξύλα για το τζάκι, έκαναν διάφορα θελήματα και στόλιζαν το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Αυτό ήταν συνήθως ένα μικρό δέντρο (έλατο ή πεύκο) που έβρισκαν στο δάσος οι άντρες που πήγαιναν για ξύλα και το έφερναν για στολισμό. Το στόλιζαν με φυσικά υλικά που έβρισκαν στο δάσος και μεταποιούσαν  οι ίδιοι κουκουνάρια, καρύδια, βελανίδια, τα οποία τύλιγαν με όμορφα υφάσματα, βαμβάκι και κλωστές,  καθώς και στολίδια από χαρτί.

Η εικόνα είναι προϊόν  τεχνητής νοημοσύνης ύστερα από περιγραφή

Κόλιντα Μπάμπω

Τις τελευταίες μέρες πριν τα Χριστούγεννα παιδιά και μεγάλοι συγκέντρωναν ξύλα σε διάφορες συνοικιακές πλατείες της Αριδαίας, αλλά και των γύρω χωριών της επαρχίας. Τη νύχτα της 23ης Δεκεμβρίου, ότι καιρό και αν είχε, άναβαν τις φωτιές, μάλιστα υπήρχε συναγωνισμός μεταξύ των γειτονιών για το ποια  άναψε τη μεγαλύτερη φωτιά. Τότε τα παιδιά με τα τουρβαδάκια* τους ζωσμένα χιαστή, φώναζαν «Κόλιντα Μπάμπω» (σημαίνει μας σφάζουν γιαγιά) γύρω από τη φωτιά και αξημέρωτα ξεκινούσαν για τα συγγενικά τους σπίτια. Οι νοικοκυρές άνοιγαν την πόρτα του σπιτιού στα παιδιά, τα καλούσαν να καθίσουν και έβαζαν στα καλαθάκια τους  καρύδια, φουντούκια, ξερά σύκα, μανταρίνια, ξυλοκέρατα ή καραμέλες και πολύ σπάνια καμιά δεκάρα.



 Εκείνα φώναζαν άλλη μια φορά μέσα στο σπίτι «Κόλιντα Μπάμπω» και ξεκινούσαν για το επόμενο. Κάποιοι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι το έθιμο κατάγεται από τα πολύ παλιά χρόνια και τον Ηρώδη. Όταν πια ξημέρωνε, τελείωναν και πήγαιναν στο σπίτι για ύπνο.

*τουρβαδάκια: ήταν μικρά υφαντά τσαντάκια κάτι σαν ταγάρια μικρά που τους ύφαιναν οι μητέρες για τα κάλαντα.


Χριστούγεννα

Οι καμπάνες χτυπούσαν  χαρμόσυνα, πέντε η ώρα το πρωί καλούσαν τους πιστούς στη μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου για τη λειτουργία της μεγαλύτερης γιορτής της Χριστιανοσύνης! Έβαζαν τα καλά, χειροποίητα ρούχα τους και ξεκινούσαν περπατώντας βιαστικά στο χωματόδρομο που μετά από μια ελαφριά στροφή γεμάτη μουριές από τη μια πλευρά του δρόμου έβγαζε στην εκκλησία. Από τις κεραμοσκεπές κρεμόντουσαν πάγοι που από μακριά έμοιαζαν  σπαθιά και ο αέρας σφύριζε περνώντας ανάμεσα από τα κλαδιά των δέντρων. Οι μεγάλοι έσκυβαν για να περάσουν τη χαμηλή πόρτα, έμπαιναν και αντίκριζαν τα μάτια των συγχωριανών τους, πίσω από τον ασημένιο καπνό από το λιβάνι, που τους μετέδιδαν  ζεστασιά και αγάπη, άκουγαν τον παπά-Γιώργη να ψάλει τη χαρμόσυνη ακολουθία, μύριζαν το λιβάνι  και τότε όλοι μαζί μαγικά βίωναν τη γέννηση του Θεανθρώπου. Με το τέλος της λειτουργίας  εύχονταν ο ένας στον άλλο «Χρόνια Πολλά», «Καλά Χριστούγεννα» και γύριζαν στα σπίτια τους. Εκεί όλη η οικογένεια έτρωγε το Χριστουγεννιάτικο πρωινό μετά από τόση νηστεία που περιελάβανε ψημένο χοιρινό, λουκάνικα με πράσο και ζυμωτό ψωμί. Η μητέρα μετά σιρόπιαζε τον μπακλαβά και ετοίμαζε το χοιρινό με πράσο για το Χριστουγεννιάτικο γεύμα.

 «Θυμάμαι σαν τώρα να σκύβουν οι μεγάλοι να περάσουν τη χαμηλή πόρτα της εκκλησίας, να μπαίνουμε μέσα και να νοιώθουμε ζεστασιά και αγάπη μέσα στο κρύο, όλοι μια οικογένεια».

Μαρτυρία κατοίκου Αριδαίας.

Ευχαριστούμε πολύ για το πολύτιμο ταξίδι την κ. Αγάπη, την κ. Χρυσούλα, την κ. Μαρία, την κ. Ιορδάνα και την κ. Ευτυχία.


 

Μη επαγγελματική χρήση. 
Μόνο για σκοπούς ενημέρωσης και με αναφορά του δημιουργού.

                               https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ 



Πολιτικές

Παρακαλούμε να είστε ευγενικοί. Ευχαριστούμε για το χρόνο που αφιερώσατε να αφήσετε ένα μήνυμα! Μας αρέσει να διαβάζουμε τα σχόλιά σας. Θα προσπαθούμε πάντα να ανταποδίδουμε την επίσκεψή σας. Υποβάλλοντας το σχόλιό σας, αποδέχεστε ότι αυτό και τα προσωπικά δεδομένα που σχετίζονται με αυτό (π.χ. όνομα χρήστη ή πραγματικό όνομα, συνδεδεμένο προφίλ στο Google/Wordpress) θα μεταδοθούν στους διακομιστές της Google. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό στη δήλωση προστασίας δεδομένων μου και στη δήλωση προστασίας δεδομένων της Google. Όλες οι εικόνες καθώς και οι αφηγήσεις έχουν πνευματικά δικαιώματα που ανήκουν στον δημιουργό και προστατεύονται από διεθνείς και εθνικούς νόμους. Αν αναγνωρίσετε τον εαυτό σας σε κάποια φωτογραφία και δε θέλετε παρακαλούμε ενημερώστε μας να την κατεβάσουμε. Για οτιδήποτε θέλετε να αναπαραγάγετε μπορείτε να επικοινωνήσετε.

Δημοφιλείς αναρτήσεις